Verzet tegen aantasting ING gebouw

Architect Arthur Staal (1907-1993) was tijdens zijn leven niet alleen een bevlogen architect, ook het auteursrecht was in zijn handen een gewillig wapen. Met succes verzette hij zich eens tegen de aantasting van een door hem ontworpen kantoorgebouw aan de Weesperstraat.

Duur van het auteursrecht

Staal is al lang overleden, maar zijn auteursrecht houdt - tot 70 jaar na zijn dood - nog stand. En nu is er weer een dreigende aantasting van een ander gebouw van zijn hand. Nu is het het ING gebouw aan de Haarlemmerweg, dat op de nominatie staat onder de hamer te gaan. En nu zijn het de erfgenamen, die in de geest van de architect in verzet gaan.

Aantasting van een bouwwerk

Het plan is om de bestaande gevel en de op- en onderbouw van het bouwwerk te slopen en daar een wooncomplex te bouwen. Volgens de familie komt er ‘een fantasieloze doos over het werk van hun vader’. Hoe zit dat met aantasting van een bouwwerk en maken de erfgenamen kans om het bouwwerk van hun vader op grond van het auteursrecht in stand te houden?

Afweging van belangen

Een geslaagd verzet tegen dit soort bewerkingen van een oorspronkelijk werk is lastig. Er moet onder andere getoetst worden aan de redelijkheid, waarbij een afweging van belangen dient plaats te vinden. Ook moet aannemelijk worden gemaakt, dat de reputatie van de architect (post mortem) in het geding is. Als men zou kunnen denken, dat het bouwwerk in zijn aangetaste staat het resultaat is van het scheppende werk van Arthur Staal, dan is reputatieschade niet onwaarschijnlijk. Het moet allemaal aangetoond en afgewogen worden.

Persoonlijkheidsrecht

Ook kunnen de erfgenamen alleen dan met succes verzet aantekenen, als zij bij testament of codicil door de auteur zijn aangewezen om dit zogenaamde ‘persoonlijkheidsrecht' (of 'morele' recht) uit te oefenen. Daar wordt – bij leven - vaak niet bij stil gestaan. Of Staal dat wel heeft gedaan is niet duidelijk, maar in deze zaak zal niemand aan de ‘laatste wil’ van Arthur Staal twijfelen.

Respect

Auteursrechtelijk zijn er voor de erfgenamen mogelijkheden. Iets anders is, dat de ontwikkelaar er verstandig aan zou doen, uit overweging van respect, maar ook omdat dat een veel beter architectonisch resultaat zou kunnen opleveren, met de erfgenamen in gesprek te gaan. De ervaring met de verbouwing van de A’DAM Toren, ook al een ontwerp van Staal, heeft bewezen dat een dergelijk overleg over de wijze van aanpassing goed kan uitpakken.