Wie is de auteursrechthebbende?

In een zaak tussen de maker van een Surinaams kookboek en een distributeur deed zich de vraag voor wie de auteursrechthebbende was. Dat was tegelijk de essentie van de zaak (in kort geding) waar het ging om de beslissing over de al of niet toewijzing van een verbod tot uitgave van het kookboek. Dat de zaak zo eenvoudig nog niet was bleek uit het feit, dat er in twee instanties over moest worden geprocedeerd, eerst door de rechtbank (Amsterdam) en in hoger beroep door het Gerechtshof.

Distributieovereenkomst

Mevrouw A, die zich bezig houdt met de distributie en uitgave van boeken sloot in 2009 met de stichting Kankantrie een distributieovereenkomst ten behoeve van de productie en verkoop van het Groot Surinaams Kookboek. In het boek staan een aantal vermeldingen die in de procedure een belangrijke rol spelen. Op pag. 4 staat ”Copyright © 1976;Stichting Kankantrie Rotterdam/Paramaribo, Onderwijspers (OTO, Utrecht, Holland. Op pag. 4 staat: Stichting Kankantrie te Rotterdam/Paramaribo. Stichting Eerste Surinaamse Huishoud- en Industrieschool te Paramaribo; in samenwerking met Onderwijspers (OTO) Utrecht. Ook staan (op het omslag) de namen vermeld van de voormalig directrice van de huishoudschool en van een lerares.

Ontbinding overeenkomst

In 2015 ontstaat onenigheid tussen A en (de stichting) Kankantrie over de overeenkomst omdat A deze niet zou nakomen, waarop Kankantrie deze ontbindt en andere verkoopkanalen aanboort om het boek te verkopen. In 2016 geeft A een geheel nieuwe editie van het Groot Surinaams Kookboek uit ‘met vele nieuwe recepten’. In een ‘Ten geleide’ schrijft A, dat de Nederlandse uitgever (de Onderwijspers OTO dus) voor deze uitgave toestemming heeft verleend.

Onrechtmatig

Wie is nu de rechthebbende, A of de Stichting Kankantrie? De rechtbank wijst Kankantrie als zodanig aan, het Gerechtshof vernietigt die uitspraak en volgt de redenering van A die op het volgende neerkomt. Het kookboek is ontstaan op initiatief van de huishoudschool en samengesteld door medewerkers van deze school. De stichting Kankantrie heeft – aldus A – nooit auteursrechten verkregen, maar mocht destijds (in 1976) slechts de bestaande voorraad boeken verkopen. Dat Kankantrie het kookboek telkens opnieuw ging uitgeven was onrechtmatig, want zonder toestemming van de (rechthebbende) school. De stelling van A is vervolgens dat de school de auteursrechten aan haar vader (die uitgever in Suriname was) en haar vader deze rechten later (toen zij een uitgeverij in Nederland begon) aan haar had overgedragen.

Art. 8 Auteurswet

Een wat ingewikkeld maar plausibel verhaal, waar Kankantrie een te mager verweer tegenover stelde. Zij baseert zich slechts op het rechtsvermoeden van artikel 8 van de Auteurswet, dat zegt, dat wanneer een openbare instelling een werk als van haar afkomstig openbaar maakt, zonder daarbij enig natuurlijk persoon te vermelden, deze als de maker van dat werk wordt aangemerkt. De stichting Kankantrie baseert zich als bewijs van de stelling dat zij de rechthebbende is in feite slechts op de copyrightvermelding in het kookboek Copyright © 1976 Stichting Kankantrie, Rotterdam. Het Hof vindt dat verweer onvoldoende tegenover de goed onderbouwde stellingen van A waaruit blijkt dat de namen van de werkelijke makers en de school mede in het boek worden vermeld. De stichting Kankantrie sprak tijdens de zitting nog wel van een ‘akte van overdracht’ waardoor zij de rechten zou hebben verkregen, maar legde die akte om welke reden dan ook niet over.

Naamsvermelding

A won de zaak op punten, waaruit in elk geval de conclusie kan worden getrokken, dat naamsvermelding bij publicatie van een werk cruciaal kan zijn. En komt het eenmaal aan op procederen en moeten er harde noten gekraakt worden, dan zal er sterker geschut in stelling moeten worden gebracht dan de enkele bewering dat er sprake is van overdracht van rechten.