“Bansky komt toch op voor zijn auteursrecht”

Zo ongeveer luidt de kop van een artikel in de Volkskrant van 18 oktober jl. Het citaat maakt maar weer eens duidelijk, dat auteursrecht hebben iets anders is dan voor je auteursrecht opkomen. Het ‘copyright concept’ van de onder het pseudoniem Bansky werkzame kunstenaar is daarvan een goede illustratie.

Verbodsrecht

Wanneer een kunstenaar een kunstwerk maakt, dan zegt de auteurswet dat hij daar per definitie auteursrecht op heeft, of hij nu wil of niet. En “auteursrecht” betekent een “verbodsrecht”, het recht om iemand te verbieden om zonder toestemming een werk te kopiëren en te publiceren.

Copyright for losers

Ik gaf eens juridisch advies aan een bekend schrijver. Die bleek principieel tegen auteursrecht te zijn. Dat was nu niet echt bevorderlijk voor de oplossing van het probleem waarmee hij kwam. Datzelfde zie ik bij Bansky. “Copyright (is) for losers” schreeuwde hij van de daken, of liever ‘kalkte hij op de muren’. Want dat was wat hij deed. Maar ook Bansky lijkt inmiddels (evenals de door mij genoemde succesvolle schrijver) bekeerd tot het geloof van de intellectuele eigendom, al blijkt de bekering wel halfslachtig.

Bansky website

Wie de website shop.grossdomesticproduct.com bezoekt treft daar onder meer de volgende tekst aan:

This site asserts the trademark to Banksy’s name and images is held by the artist, and is not transferable to any third party.

The artist would like to make it clear that he continues to encourage the copying, borrowing and uncredited use of his imagery for amusement, activism and education purposes. Feel free to make merch for your own personal entertainment and non-profit activism for good causes.

However, selling reproductions, creating your own line of merchandise and fraudulently misrepresenting knock off Banksy products as ‘official’ is illegal, obviously a bit wrong and may result in legal action. In the event of prosecution all funds will be donated to charity.

Creative Commons

Een soort creative commons-achtige opstelling dus. Maar wel een die voor verwarring en onduidelijkheid zorgt. Wie de beelden van Bansky gebruikt voor “amusement, activisme en educatie” en dat ook nog eens voor “goede doeleinden”, hoeft geen problemen te verwachten. Dat wordt anders voor wie de producten van Bansky kopieert en ze verkoopt en aanbiedt als origineel. Die kan de deurwaarder verwachten.

Amusement, activisme en educatie

Maar wat voor mij “amusement, activisme en educatie” is, kan voor Bansky wel iets heel anders inhouden, zeker als dat gebruik ook nog eens een “goed doel” moet dienen. Als mijn ‘goede onderwijsdoel’ Bansky niet zint en misschien ook nog eens door hem “commercieel” wordt bevonden, dan heb ik een probleem. En Bansky trouwens ook. Wie garandeert mij dat Bansky geen bezwaar maakt tegen de afbeelding van zijn werk dat ik bij dit artikel plaats?

Toestemming

Dit staat natuurlijk los van de overduidelijk commerciële praktijk van het wenskaartenbedrijf “Full Colour Black” dat slim dacht in te spelen op het “copyright for losers principe” van Bansky en zijn muurschilderingen zonder toestemming fotografeerde voor wenskaarten en furore maakte met de verkoop. Het verweer van het bedrijf dat het Bansky vele malen een vergoeding had aangeboden gaat natuurlijk niet op. Niet ‘betaling van een vergoeding’ is de toets maar ‘toestemming’.

Merkenrecht

Ook het merkenrecht lijkt inmiddels tot het domein van Bansky te zijn doorgedrongen. Hij procedeerde onlangs succesvol tegen het Mudec museum in Milaan dat ongeautoriseerd Bansky souvenirs (zoals mokken en agenda’s die zijn naam droegen) verkocht op een expositie. Ik vraag mij echter af of de claims van Bansky wel op het merkenrecht gebaseerd waren en niet gewoon op het auteursrecht. Wie in de merkenregisters zoekt op het merk BANSKY krijgt nul op het rekest.

Pseudoniem

Misschien moet Bansky, of wie ook achter zijn pseudoniem schuilgaat, toch maar zonder omwegen zijn toevlucht zoeken tot het handgereedschap van het intellectuele eigendomsrecht zoals het is (als verbodsrecht dus) en proberen daarmee zijn doel te bereiken. Mocht hij menen dat de ongewenste openbaarmaking van zijn identiteit en het gebruik van een pseudoniem dat in de weg staat, dan zijn er ongetwijfeld mogelijkheden om dat probleem op te lossen.

copyright afbeelding "Copyright is for losers" by BANSKY