Inbreuk merkenrecht en auteursrecht op Dr. Martensschoen door Primark of toch niet...

Airwair, de fabrikant van de bekende Dr. Martensschoen beticht Primark van inbreuk op haar merkenrecht en auteursrecht op enkele van haar modellen. Airwair heeft in 1996 het vormmerk op die modellen aangevraagd en verkregen. Het gaat in deze zaak dus niet om de naam van de Dr. Martensschoen als woordmerk, maar om de vorm van de schoenen (en zolen) voor zover deze (als onderscheidend genoeg van de rest van de schoenenmarkt) als zogenaamd vormmerk waren ingeschreven. Tegen die inschrijving is destijds geen verzet aangetekend, zodat er sprake is van geldende merken. Hieronder enkele voorbeelden van deze vorm-merken.

Primark

Primark verkoopt schoenen waarvan Airwair vindt, dat die te veel op die van haar lijken en begint een procedure. Hieronder de schoenen van Primark.

Te algemeen

Primark riep voor wat betreft de vormmerken tot haar verweer de nietigheid in van de Dr. Martens-merken. Primark zei dat zij geen onderscheidend vermogen hebben, omdat ze te algemeen zijn voor de bescherming van schoeisel en zolen. Zij wees daarbij ook op een recente weigering van het Spaanse merkenbureau om het depot van een schoenzool van Airwair in te schrijven. De redenering van het bureau was, dat het publiek een zool niet als merk ziet.

Functioneel bestaande stijl

De kortgedingrechter zegt, dat hij het niet onaannemelijk vindt dat de nietigheid van de merken uiteindelijk door de rechter zal worden aangenomen. Daarbij voert hij aan, dat waar meer soortgelijke schoenen aan het relevante publiek worden aangeboden, de eis gesteld kan worden, dat er sprake is van een significante afwijking van die andere soortgelijke schoenen. En van zo’n afwijking is in dit geval geen sprake. Dat geldt te meer nu het schoenen betreft met een opzettelijk stoere uitstraling, waarmee wordt voortgebouwd op een al veel langer bestaande, functioneel bepaalde stijl, zoals die bij voorbeeld wordt aangetroffen in het leger. En een stijl kan niet door een vormmerk worden gemonopoliseerd.

Bekendheid

Ook bij de vraag of het vormmerk van de schoenen van Airwair in de zin van de merkenwet wel “bekend” is bij het publiek, zoals Airwair aanvoerde, stelt de rechter een vraagteken. Het gaat daarbij niet om de bekendheid van de merknaam "Dr Martens", maar alleen om de vorm van de schoenen en hun kenmerkende eigenschappen. Airwair heeft die bekendheid van de vormkenmerken, vindt hij, niet overtuigend (bij voorbeeld d.m.v. een marktonderzoek) bewezen.

Gevaar voor verwarring

Wel constateert de rechter een zekere gelijkenis. Maar dat leidt nog niet automatisch tot merkinbreuk. Noodzakelijk daarvoor is dat er gevaar voor verwarring moet bestaan bij het publiek. Daarbij is het verwarringsgevaar groter naarmate de onderscheidingskracht van het merk waarvoor de bescherming wordt opgeroepen sterker is. Omdat de Dr. Martensschoenen vooral voorborduren op een al bestaande stijl is hun onderscheidingskracht zoals we zagen, niet erg groot. En daarom is er volgens die redenering ook niet snel gevaar voor verwarring. Daar komt bij dat de schoenen van Primark volgens de rechter ook nog eens een andere uitstraling hebben en veel goedkoper zijn dan de Dr.Martenschoenen. Ook daarom is verwarringsgevaar onaannemelijk.

Auteursrecht

Dan is er nog het auteursrecht waarop Airwair zich beroept. De rechter volgt bij zijn oordeel daarover nauwgezet de bestaande rechtspraak en beantwoordt eerst de vraag of de schoenen wel auteursrechtelijk beschermde werken zijn (zijn zij oorspronkelijk genoeg), om vervolgens de vraag te beantwoorden of Primark inbreuk maakt op het auteursrecht.

Voldoende afstand

Hoewel de rechter gemotiveerd aangeeft dat bepaalde vormelementen een zekere (maar beperkte) auteursrechtelijke bescherming genieten en Primark daarop wel enigszins heeft ingespeeld, oordeelt hij concluderend en alles overziend, dat de belangrijkste auteursrechtelijk beschermde kenmerken van de Dr.Martensschoenen juist niet door Primark zijn overgenomen en Primark dus voldoende afstand heeft gehouden van de Dr. Martensschoenen. Ook op dit front verliest Airwair dus de zaak.

Conclusie

De Dr. Martens-vormmerken moeten het dus ontgelden, althans voorlopig. En ook het auteursrecht biedt de Dr. Martensschoenen niet de gewenste bescherming. De vraag is of het vonnis van de kortgedingrechter in een eventueel hoger beroep stand zal houden. Duidelijk is dat de zwakte zit in het feit, dat de Dr. Martensschoenen gebaseerd zijn op een eerder bestaande (onbeschermde) stijl. Airwair zal het moeten hebben van details in de ontwerpen die kunnen bogen op voldoende oorspronkelijkheid én van de aanname dat die zijn nagebootst door Primark. Een hogere rechter zal daar misschien nog anders over kunnen oordelen, maar daar zal nog heel wat overtuigingskracht voor nodig zijn.