“Lingo, Wordle en Woordle”, een corona-idylle of het jatten van jatwerk

Mooie naam “Wordle”, afgeleid van de naam van de Britse programmeur Josh Wardle die die naam bedacht voor een woordspel à la Lingo. Toch heeft hij de naam niet als merk ingeschreven in de bestaande merkregisters. Daar zit een verhaal achter, dat ook te lezen was in De Volkskrant van 13 januari 2022. Maar eerst een korte beschrijving van de essentie van het format van Lingo (in 1987 voor de Amerikaanse TV bedacht) en dus ook van Wordle-format.

Format van Wordle

Volgens het format van Wordle mogen de spelers zes pogingen doen om een vijfletterwoord te raden. Een goede letter die op de verkeerde plek wordt gelegd kleurt geel, leg je een goede letter op de goede plek dan is die groen. Komt de letter die je kiest helemaal niet in het woord voor, dan is die grijs. In feite vertoont Wordle een sprekende gelijkenis met Lingo. Maar wie denkt dat Josh Wardle daar rijk mee wilde worden heeft het mis.

Achtergrond

Het idee van het spel ontstond in eigen kring. Eerst om het alleen met zijn partner te spelen, later ook met vrienden en kennissen. En dat vooral om de “Coronatijd” te doden. Toen Warlde Wordle op een webpagina plaatste was de wereld te klein. De populariteit rees de pan uit. Dat betekende niet dat de maker het succes commercieel wilde uitbuiten. Het bleef wat hem betreft een idealistisch project bedoeld om de mensen een beetje door de corona-verveling heen te helpen. Het spel is gratis en de webpagina kent geen reclame.

Kloon inbreuk intellectuele eigendom?

En ja, je kon erop wachten, zowel de naam als het concept van het spel werd gejat door iemand (Zach Shakked) die er meteen maar een in de Appwinkel van Apple tegen betaling verkrijgbare app van maakte. Veel verontwaardigde publiciteit natuurlijk waardoor het grote succes van de kloon van korte duur was. De app is door Apple verwijderd. Hoe zit dit juridisch? Maakte de namaker van het spel (Wordle) inbreuk op het auteursrecht en misschien ook op het merkenrecht van Wardle? Kan hij daartegen (nog iets) ondernemen? Heeft hij zelf inbreuk gemaakt op een mogelijk bestaand auteursrecht op Lingo?

Lingo een auteursrechtelijk beschermd werk?

Een paar observaties zonder een sluitend antwoord op alle vragen. Eerst de vraag of Wardle zijn spel zomaar mocht maken en in de openbaarheid mocht brengen zoals hij deed. Was zijn spel niet een inbreuk makende kopie (verveelvoudiging) van het eerder bestaande Lingo? Om die vraag te kunnen beantwoorden moet eerst vaststaan of Lingo wel een “werk” is in de zin van de auteurswet. Zo niet dan is van inbreuk geen sprake en is verdere analyse overbodig. Uitgangspunt is de stelregel dat een niet in een bepaalde vorm uitgewerkt idee (of concept) niet kan worden beschouwd als een “werk” en dus niet in aanmerking komt voor bescherming.

TV format, combinatie van elementen

Lingo is dus in elk geval als globaal spel-idee auteursrechtelijk niet beschermd. Dat geldt misschien wel voor de uitvoering ervan in een bepaalde vorm, de presentatie; de plaatsing van de woorden, de vormgeving van de letters, de entourage etc.. Of dat ook geldt voor het uitgewerkte format van het spel is de vraag. In sommige gevallen is een tv-format door de rechter wel als een “werk” in de zin van de auteurswet gekwalificeerd. Het format als zodanig beschikte in die gevallen over een (voldoende) eigen persoonlijk karakter. Omdat een format in de regel bestaat uit verschillende elementen kan het zijn, dat ondanks het feit dat sommige van die elementen op zichzelf als te “gewoon” moeten worden beschouwd om auteursrechtelijk beschermd te zijn, de combinatie van die elementen (binnen het kader van het spel dus) weer wel een voldoende oorspronkelijk karakter kan toekomen.

Oorspronkelijk werk?

Nadere analyse zou moeten uitmaken in hoeverre Lingo meer is dan slechts een niet auteursrechtelijk beschermd spel-idee en op grond van een uitgewerkt en een vormbepalend format auteursrechtelijk bescherming toekomt. Ik heb de neiging te concluderen, dat ook de combinatie van de verschillende spelelementen (de wijze waarop de gekozen letters een kleur aannemen naar gelang zij deel uitmaken van het woord en de plaats die zijn binnen het woord innemen) onvoldoende oorspronkelijk karakter heeft om aanspraak te kunnen maken op auteursrechtelijke bescherming. Is mijn veronderstelling juist, dan heeft Wardle met zijn Wordle-spel geen inbreuk gemaakt op het Lingo format. En als de concrete uitwerking van het spel-idee van Wardle ook nog eens een geheel andere indruk wekt dan de vorm die voor Lingo is gebruikt, dan is er ook wat dat betreft van een inbreuk geen sprake.

Klakkeloze onrechtmatige nabootsing

Uiteraard geldt voor wat er auteursrechtelijk speelt tussen Lingo en Wordle ook tussen Wordle en de kopie van Zach Shakked, met dit verschil dat de kopie van de laatste volgens het verhaal in de Volkskrant zoveel gelijkenis vertoont met het spel van Wardle, dat als auteursrechtinbreuk niet kan worden aangenomen, er vermoedelijk altijd nog sprake is van een onrechtmatige handelwijze vanwege de klakkeloze nabootsing die ook nog eens wordt onderstreept door het gebruik van dezelfde naam die Wardle aan zijn spel had meegegeven(Wordle).

Merkenrecht

Dat brengt mij op het laatste, merkinbreuk. Mooi dat Wardle zich zo idealistisch naar zijn vrienden- en kennissenwereld opstelde. Maar naïef was hij natuurlijk wel toen hij echt het internet op ging en een bijzondere naam goed passend bij zowel zijn eigen naam als bij het woordspel dat hij had gemaakt, voor de leeuwen wierp. Eén leeuw heeft nu even losgelaten, maar ik zou Wardle adviseren als de wiedeweerga Wordle alsnog als merk te deponeren. Want zonder depot van een merk geen merkenrechtelijke bescherming. En deponeert een ander de naam dan zal hij toch in actie moeten komen om de eventuele onrechtmatigheid daarvan aan te tonen. Intussen las ik in de NRC van 13 januari dat er ook al een Nederlandse versie van Wordle in de lucht is onder de naam Woordle. Werk aan de winkel dus voor Wardle, tenzij hij dit allemaal als onderdeel van zijn spelconcept beschouwt.