“Parijse rechtbank bepaalt dat Maurizio Cattelan eigenaar is van zijn werk”

Zo luidde de wat cryptische kop in de Volkskrant van 13 juli jl. Ging dit over de vraag of iemand rechtmatig eigenaar van een (kunst)werk was geworden middels koop of schenking of betrof het een auteursrechtelijke kwestie? De sub-kop “De Franse beeldhouwer Daniel Druet vond dat híj de kunstenaar was” zorgde al voor enige opheldering. Dit moest wel een meningsverschil zijn tussen twee kunstenaars over de vraag wie volgens de regels van het auteursrecht als maker en rechthebbende van bepaalde kunstwerken moest worden beschouwd.

Samenwerkingsovereenkomst

Wat speelde er? Eind jaren negentig werd de Franse kunstenaar Druet benaderd door Cattelan voor het maken van een reeks beelden. Dat leidde tot een samenwerkingsovereenkomst die duurde tot 2006. Voorlopig verliep die - in auteursrechtelijke zin - zonder problemen. Tot onlangs enkele beelden van Cattelan (waaronder het beeld voorstellende de door een meteoriet getroffen Paus Johannes Paulus II/La Nona Ora) moesten worden gerestaureerd. Druet bedong daarvoor zulke enorme bedragen dat Cattelan de samenwerking beëindigde en zich wendde tot andere beeldhouwers. Daar probeerde Druet een stokje voor te steken door zich te beroepen op zijn auteursrecht. Hij had, stelde hij, de beelden immers ‘gemaakt’ en kon – dacht hij - anderen verbieden zijn werk te verveelvoudigen en openbaar te maken (waaronder hij kennelijk ook het restaureren verstond).

Bedenken en uitvoeren

Maar had Druet wel het auteursrecht? Daarover ging het in deze zaak. Eigenlijk wonderlijk dat hierover werd geprocedeerd. Auteursrechtelijk is het een uitgemaakte zaak, dat de bedenker van een kunstwerk als de 'maker en rechthebbende' daarvan moet worden aangemerkt en niet de uitvoerder. Immers auteursrecht komt alleen toe aan de (creatieve) schepper van een werk. Voorbeelden genoeg uit het verleden, zoals Rubens en Rodin die voor de uitvoering van hun ontwerpen gebruik maakten van anderen, die in creatief opzicht slechts een passieve rol hadden.

Eigen creatieve bijdrage

Ik ken niet de details van de rechtszaak maar het is natuurlijk niet uitgesloten, dat het standpunt van Druet was, dat hij een wezenlijke creatieve bijdrage aan de werken van Cattelan heeft geleverd, waaraan hij mogelijk een medeauteursschap en een gedeeld auteursrecht zou kunnen ontlenen. De kaarten zouden dan anders hebben gelegen.

Conceptuele kunst

Hoe dan ook, Druet verloor de zaak. De rechters degradeerden Druet tot een onderaannemer en wezen zijn eis – betaling van een bedrag van 5 miljoen euro – af. De galeriehouder van Druet voegde in een commentaar nog toe, dat hij blij was met de uitspraak omdat deze duidelijkheid zou hebben gegeven over de toetsing van conceptuele kunst aan de auteurswet. Wat mij betreft was die duidelijkheid er al lang.